παρθένος

παρθένος (Altgriechisch)

Substantiv, f
Singular Plural

Nominativ ἡ παρθένος αἱ παρθένοι

Genitiv τῆς παρθένου τῶν παρθένων

Dativ τῇ παρθένῳ ταῖς παρθένοις

Akkusativ τὴν παρθένον τὰς παρθένους

Vokativ (ὦ) παρθένε (ὦ) παρθένοι

Nebenformen:

lakedaimonisch: παρσένος

Worttrennung:

παρ·θέ·νος, Plural: παρ·θέ·νοι

Umschrift:

DIN 31634: parthenos

Aussprache:

IPA: […]
Hörbeispiele: —

Bedeutungen:

[1] junge Frau, die noch keinen Geschlechtsverkehr hatte: Jungfrau, Mädchen
[2] allgemein: unverheiratete Frau
[3] adjektivisch: jungfräulich, mädchenhaft
[4] adjektivisch, übertragen: rein, keusch

Herkunft:

die Etymologie ist unklar[1]

Synonyme:

[3] παρθένειος, παρθενικός, παρθένιος

Beispiele:

[1] „οὐ μέν πως νῦν ἔστιν ἀπὸ δρυὸς οὐδ’ ἀπὸ πέτρης
τῷ ὀαριζέμεναι, ἅ τε παρθένος ἠΐθεός τε
παρθένος ἠΐθεός τ’ ὀαρίζετον ἀλλήλοιιν.“[2]
[1] „ταῖν δ’ ἀθλίαιν οἰκτραῖν τε παρθένοιν ἐμαῖν,
αἷν οὔποθ’ †ἡμὴ† χωρὶς ἐστάθη βορᾶς
τράπεζ’ ἄνευ τοῦδ’ ἀνδρός, ἀλλ’ ὅσων ἐγὼ
ψαύοιμι, πάντων τώδ’ ἀεὶ μετειχέτην·“[3]
[1] „καλῶ δ’ ἀρωγοὺς τὰς ἀεί τε παρθένους
ἀεί θ’ ὁρώσας πάντα τἀν βροτοῖς πάθη,
σεμνὰς Ἐρινῦς τανύποδας, μαθεῖν ἐμὲ
πρὸς τῶν Ἀτρειδῶν ὡς διόλλυμαι τάλας.“[4]
[1] „θηλείας δὲ περὶ τούτων νόμοις μὲν καὶ ἐπιτάξεσιν οὐκ ἄξια βιάζεσθαι τῆς κοινωνίας· ἐὰν δὲ ἐξ αὐτῶν τῶν ἔμπροσθεν παιδευμάτων εἰς ἔθος ἰόντων ἡ φύσις ἐνδέχηται καὶ μὴ δυσχεραίνῃ παῖδας ἢ παρθένους κοινωνεῖν, ἐᾶν καὶ μὴ ψέγειν.“[5]
[2] „Οἳ δ’ Ἀσπληδόνα ναῖον ἰδ’ Ὀρχομενὸν Μινύειον,
τῶν ἦρχ’ Ἀσκάλαφος καὶ Ἰάλμενος υἷες Ἄρηος
οὓς τέκεν Ἀστυόχη δόμῳ Ἄκτορος Ἀζεΐδαο,
παρθένος αἰδοίη ὑπερώϊον εἰσαναβᾶσα
Ἄρηϊ κρατερῷ· ὃ δέ οἱ παρελέξατο λάθρῃ·“[6]
[2] „τὴν Εὐρυτείαν οἶσθα δῆτα παρθένον;“[7]
[3] „πρῶτος γάρ ῥα Διὸς πλαστὴν ὑπέδεκτο γυναῖκα
παρθένον.“[8]
[3] „οὐδὲ ταῦτα γὰρ σκοπεῖν
πρόθυμός εἰμι, παρθένον ψυχὴν ἔχων.“[9]
[3] „ἔστι δέ μοι, ἔφη, καὶ θυγάτηρ παρθένος ἀγαπητὴ γάμου ἤδη ὡραία, ἣν ἐγὼ πρόσθεν
μὲν ᾤμην τῷ νῦν βασιλεύοντι γυναῖκα τρέφειν·“[10]
[4] „τοιγὰρ κέλευθον τήνδ’ ἄνευ τ’ ὀχημάτων
χλιδῆς τε τῆς πάροιθεν ἐκ δόμων πάλιν
ἔστειλα, παιδὸς πατρὶ πρευμενεῖς χοὰς
φέρουσ’, ἅπερ νεκροῖσι μειλικτήρια,
βοός τ’ ἀφ’ ἁγνῆς λευκὸν εὔποτον γάλα
τῆς τ’ ἀνθεμουργοῦ στάγμα, παμφαὲς μέλι,
λιβάσιν ὑδρηλαῖς παρθένου πηγῆς μέτα,
ἀκήρατόν τε μητρὸς ἀγρίας ἄπο
ποτόν, παλαιᾶς ἀμπέλου γάνος τόδε,
τῆς τ’ αἰὲν ἐν φύλλοισι θαλλούσης βίον
ξανθῆς ἐλαίας καρπὸς εὐώδης πάρα,
ἄνθη τε πλεκτά, παμφόρου γαίας τέκνα.“[11]

Wortbildungen:

[1] παρθένειος, παρθενικός, παρθένιος, παρθενεύω, παρθενοπίπης, παρθενόσφαγος, παρθενών, παρθενωπός

Übersetzungen
 [*] Übersetzungen umgeleitet

Für [1] siehe Übersetzungen zu Jungfrau1 f, zu Mädchen1 n

Für [2] siehe Übersetzungen zu Frau1 f

Für [3] siehe Übersetzungen zu jungfäulich, zu mädchenhaft

Für [4] siehe Übersetzungen zu rein1, zu keusch

Referenzen und weiterführende Informationen:
[1–4] Wilhelm Pape, bearbeitet von Max Sengebusch: Handwörterbuch der griechischen Sprache. Griechisch-deutsches Handwörterbuch. Band 1: Α–Κ, Band 2: Λ–Ω. 3. Auflage, 6. Abdruck, Vieweg & Sohn, Braunschweig 1914. Stichwort „παρθένος“.
[1–4] Henry George Liddell, Robert Scott, revised and augmented throughout by Sir Henry Stuart Jones with assistance of Roderick McKenzie: A Greek-English Lexicon. Clarendon Press, Oxford 1940. Stichwort „παρθένος“.
[1, 3, 4] Wilhelm Gemoll: Griechisch-deutsches Schul- und Handwörterbuch. Von W. Gemoll und K. Vretska. 10. Auflage. Oldenbourg, München 2006, ISBN 978-3-637-00234-0, Seite 620

Quellen:

  1. Hjalmar Frisk, Griechisches Etymologisches Wörterbuch: „παρθένος“ παρθένος
  2. Homer, Ilias, 22,126–128
  3. Sophocles, Oedipus Tyrannus, 1462–1465
  4. Sophocles, Aiax, 835–838
  5. Platon, Legges, 834d
  6. Homer, Ilias, 2,511–515
  7. Sophocles, Trachiniae, 1219
  8. Hesiod, Theogonia, 513–514
  9. Euripides, Hippolytes, 1005–1006
  10. Xenophon, Cyropaedia, 4,6,9
  11. Aeschylos, Persae, 607–618
This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.