solus

Anmerkung zum Gebrauch:

[1] Das lateinische Adjektiv solus entspricht im Gebrauch teilweise dem deutschen Adverb allein/nur.

Worttrennung:

so·lus

Aussprache:

IPA: [ˈsoː.lus]

Hörbeispiele: —

Bedeutungen:

[1] allein, einzig, bloß, nur

[2] von Personen: einsam, alleinstehend, verlassen

[3] von Orten: einsam, öde, menschenleer

[4] übertragen: einzigartig, außerordentlich

Herkunft:

Ableitung zu dem Pronomen se ^→ la mit Umlaut von ē zu ō[1]

Beispiele:

[1] „solum unum hoc viti senectus adfert hominibus:
attentiores sumus ad rem omnes, quam sat est:
quod illos sat aetas acuet.“[2]

[1] „aut vobis cognitio dabitur, qui primi de hac domo sententiam dixistis et eam religione omni liberastis, aut senatus ipse iudicabit, qui uno illo solo antistite sacrorum dissentiente frequentissimus antea iudicavit, aut - id quod certe fiet - ad pontifices reicietur, quorum auctoritati, fidei, prudentiae maiores nostri sacra religionesque et privatas et publicas commendarunt.“[3]

[1] „an Ti. Gracchus - patrem dico, cuius utinam filii ne degenerassent a gravitate patria! - tantam laudem est adeptus, quod tribunus plebis solus ex toto illo collegio L. Scipioni auxilio fuit inimicissimus et ipsius et fratris eius Africani iuravitque in contione se in gratiam non redisse, sed alienum sibi videri dignitate imperi, quo duces essent hostium Scipione triumphante ducti, eodem ipsum duciqui triumphasset? “[4]

[1] „Stoicos autem, quos minime improbo, dimitto tamen nec eos iratos vereor, quoniam omnino irasci nesciunt; atque hanc ab iis habeo gratiam, quod soli ex omnibus eloquentiam virtutem ac sapientiam esse dixerunt.“[5]

[1] „mihi quidem Scipio quamquam est subito ereptus, vivit tamen semper que vivet; virtutem enim amavi illius viri, quae extincta non est; nec mihi soli versatur ante oculos, qui illam semper in manibus habui, sed etiam posteris erit clara et insignis.“[6]

[1] „Quae cum omnia facta sint, tamen unam solam scitote esse civitatem Mamertinam quae publice legatos qui istum laudarent miserit.“[7]

[1] „hunc vestri ianitores, hunc cubicularii diligunt, hunc liberti vestri, hunc servi ancillae que amant, hic cum venit, extra ordinem vocatur, hic solus introducitur, ceteri saepe frugalissimi homines excluduntur.“[8]

[1] „equidem efferor studio patres vestros quos colui et dilexi, videndi neque vero eos solos convenire aveo quos ipse cognovi, sed illos etiam de quibus audivi et legi et ipse conscripsi.“[9]

[1] „dici non potest quam invitus a vobis absim; et simul hanc gloriam iustitiae et abstinentiae fore illustriorem spero si cito decesserimus, id quod Scaevolae contigit, qui solos novem mensis Asiae praefuit.“[10]

[1] „quae numquam quinque nuntiis animus cognosceret, nisi ad eum omnia referrentur et is omnium iudex solus esset.“[11]

[1] sola scriptura; sola fide; sola gratia; solus Christus; soli Deo gloria[12]

[2] „sola sum: habeo hic neminem neque amicum neque cognatum.“[13]

[3] „visum tibi esse, cum in locis solis maestus errares, C. Marium cum fascibus laureatis quaerere ex te, quid tristis esses,“[14]

[3] „quaenam te genuit sola sub rupe leaena “[15]

[3] „ipse cava solans aegrum testudine amorem
te, dulcis coniunx, te solo in litore secum,
te veniente die, te decedente canebat.“[16]

[3] „Ibant obscuri sola sub nocte per umbram
perque domos Ditis vacuas et inania regna:“[17]

[4] „ille contra haec omnia:
ruri agere vitam, semper parce ac duriter
se habere, uxorem duxit, nati filii
duo: inde ego hunc maiorem adoptaui mihi:
eduxi a paruolo, habui, amaui pro meo;
in eo me oblecto: solum id est carum mihi.“[18]

[4] „Solus est homo amico amicus.“[19]

Wortbildungen:

solitarius, solitas, solitatim, solitudo

[1–4] Karl Ernst Georges: Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch. 8. Auflage. Hannover 1913 (Nachdruck Darmstadt 1998): „solus“ (Zeno.org), Band 2, Spalte 2721.

[1–3] Josef Maria Stowasser, Michael Petschenig, Franz Skutsch: Stowasser. Lateinisch-deutsches Schulwörterbuch. Oldenbourg, München 1994, ISBN 3-486-13405-1 Seite 474

Quellen: