agrest

Nebenformen:

[2] archaisch: hrabrest

Worttrennung:

a·g·rest, Plural: a·g·res·ty

Aussprache:

IPA: [ˈaɡrɛst], Plural: [aˈɡrɛstɨ]

Hörbeispiele:  agrest ^(Info), Plural: —

Bedeutungen:

[1] archaisch, Botanik: saure, unreife Beere oder Traube

[2] archaisch: Wein, der aus [1] gewonnen wird; saurer, herber Wein

[3] Botanik: Stachelbeere, Stachelbeerstrauch (Ribes uva-crispa)

[4] essbare Frucht von [1] Stachelbeere

Herkunft:

seit dem 15. Jahrhundert in der Bedeutung ‚saurer, herber Wein‘ bezeugte Entlehnung über das alttschechische agrest ^→ cs aus dem italienischen agresto ^→ it;[1] eine Übertragung der Bezeichnung für eine ‚unreife, saure Traube‘ auf die Stachelbeere ist unbegründet,[1] wodurch es sich hier also um Homonyme handele; die Herkunft für das seit der 2. Hälfte des 18. Jahrhunderts bezeugte agrest in der Bedeutung ‚Stachelbeere‘ ist unklar;[2] da diese Beere jedoch zunächst in Deutschland kultiviert wurde, könnte es sich um eine Entlehnung aus dem Deutschen handeln, nämlich aus dem Attribut einer neuen Sorte: angeröstete (Stachelbeere)[2][3]

Synonyme:

[3] porzeczka agrest

Oberbegriffe:

[1] jagoda

[2] wino

[3] krzew, roślina

[4] jagoda, owoc

Beispiele:

[3] „Dobiegł wkrótce parkanu, znalazł w nim otwory, / I wcisnął się pocichu, jak wilk do obory; / Nieszczęściem trącił krzaki suchego agrestu. / Ogrodniczka jak gdyby zlękła się szelestu, / Oglądała się wkoło, lecz nic niespostrzegła;“[4]

[3] „Bujny agrest, gęste porzeczki obrosły każdą drożynę.“[5]

Üppige Stachelbeersträucher, dichte Johannisbeeren umwuchsen jeden Pfad.

[4] „Z rąk dziewczynki wysunęły się końce fartuszka, agresty i głogi posypały się w trawę,“[6]

Aus den Händen des Mädchens rutschten die Enden ihrer Schürze heraus, die Stachelbeeren und Hagebutten fielen in das Gras,

Charakteristische Wortkombinationen:

[3] hodować agrest

[4] jeść agresty, zbierać agresty; dżem z agrestu, kompot z agrestu

Wortbildungen:

[3, 4] agrestowy

[3] agreściak, agreśniak

[3] Polnischer Wikipedia-Artikel „agrest“

[3, 4] PONS Polnisch-Deutsch, Stichwort: „agrest“

[3, 4] Słownik Języka Polskiego – PWN: „agrest“

[3, 4] Marek Łaziński: Słownik zapożyczeń niemieckich w polszczyźnie. 1. Auflage. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008, ISBN 978-83-01-15588-9, Seite 24.

[1] Stanisław Dubisz: Uniwersalny słownik języka polskiego. 1. Auflage. Band 1 A–G, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2003, ISBN 83-01-13858-0, Seite 27.

[3, 4] Mirosław Bańko: Inny słownik języka polskiego. 1. Auflage. Band 1 A–Ó, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000, ISBN 83-01-12826-7, Seite 10–11.

[3, 4] Halina Zgółkowa: Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny. Band 1 a – amyloza, Wydawnictwo „Kurpisz“, Poznań 1994, ISBN 83-86600-22-5, Seite 123.

[3, 4] Mieczysław Szymczak: Słownik języka polskiego. 1., integrierte Auflage. Band 1 A–K, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1995, ISBN 83-01-11835-0 (Diese Auflage umfasst die ursprünglich 7. Auflage von 1992 mit dem nun integrierten Supplement von Zygmunt Saloni.), Seite 16.

[3, 4] Słownik Języka Polskiego pod redakcją Witolda Doroszewskiego: „agrest“

[3, 4] Witold Doroszewski: Słownik języka polskiego. Band 1–11, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1997, ISBN 83-01-12321-4 (elektronischer Reprint; Erstdruck 1958–1969) „agrest“

[1–4] Jan Karłowicz, Adam Kryński, Władysław Niedźwiedzki: Słownik języka polskiego. Band 1 A–G, Warszawa 1900 (Digitalisat), Seite 14.

[1, 3, 4] Aleksander Zdanowicz et. al.: Słownik języka polskiego. Obejmujący: oprócz zbioru właściwie polskich, znaczną liczbę wyrazów z obcych języków polskiemu przyswojonych: nomenklatury tak dawne, jak też nowo w użycie wprowadzone różnych nauk, umiejętności, sztuk i rzemiosł: nazwania monet, miar i wag główniejszych krajów i prowincji; mitologję plemion słowiańskich i innych ważniejszych, tudzież oddzielną tablicę słów polskich nieforemnych z ich odmianą. Część I: A–O, Wilno 1861 (Digitalisat), Seite 9.

[1–4] Samuel Bogumił Linde: Słownik języka polskiego. Band 1, Teil 1 (Volumen I) A–F, Drukarnia XX. Piiarów, Warszawa 1807, „agrest“, Seite 7.

[2–4] Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk (Herausgeber): Słownik polszczyzny XVI wieku. Tom I: A–Bany, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław/Warszawa/Kraków 1966 (Digitalisat), Seite 91.

[2] Polska Akademia Nauk (Herausgeber): Słownik staropolski. Tom I, Zeszyt 1: A–Ażeć, Warszawa 1953 (Digitalisat), Seite 21.

[*] Słownik Ortograficzny – PWN: „agrest“

Quellen: