czarny

Worttrennung:

czar·ny, Komparativ: czar·niej·szy, Superlativ: naj·czar·niej·szy

Aussprache:

IPA: [ˈt͡ʃarnɨ], Komparativ: [t͡ʃarˈɲɛjʃɨ], Superlativ: [najt͡ʃarˈɲɛjʃɨ]

Hörbeispiele:  czarny ^(Info), Komparativ: —, Superlativ: —

Bedeutungen:

[1] die Farbe von Kohle, Ruß habend; schwarz

[2] dunkel, sich klar vom Hintergrund abgrenzend; schwarz

[3] eine dunkle Hautfarbe besitzend; schwarz

[4] sehr dunkles Haar/Fell habend; schwarz, schwarzhaarig

[5] kaum beleuchtet; schwarz, finster, düster

[6] Unglück bringend/verursachend; schwarz

[7] pessimistisch, negativ; schwarz

[8] voll Trauer; schwer zu ertragen; schwarz, finster, düster

[9] umgangssprachlich: stark verschmutzt; schwarz, schmutzig, dreckig

Herkunft:

seit dem 15. Jahrhundert bezeugtes Erbwort aus dem urslawischen *čŕnъ/*čьrnъ, worauf auch czerń ^→ pl und czernić ^→ pl zurückgehen; gemeinslawisches Wort, das etymologisch verwandt ist mit tschechisch černý ^→ cs, slowakisch čierny ^→ sk, obersorbisch čorny ^→ hsb, niedersorbisch carny ^→ dsb, russisch чёрный (čërnyj^☆) ^→ ru und чёрен (čëren^☆) ^→ ru, weißrussisch чорны (čorny^☆) ^→ be, ukrainisch чорний (čornyj^☆) ^→ uk, slowenisch črn ^→ sl, serbisch црн (crn^☆) ^→ sr und bulgarisch черен (čeren^☆) ^→ bg[1][2][3]

Synonyme:

[3] czarnolicy, czarnoskóry

Sinnverwandte Wörter:

[4] czarnogłowy, czarnowłosy

[5] ciemny, mroczny

[6] niegodziwy, nieżyczliwy, szkodliwy, zgubny

[7] pesymistyczny, złowieszczy, złowróżbny

[9] brudny

Gegenwörter:

[1] biały

[7] różowy

[8] jasny

Unterbegriffe:

[1] atramentowy, bruntatnoczarny, czarniawy, granatowoczarny, hebanowy, kirowy, kruczoczarny, smolista, srebrzystoczarny, szaroczarny

Beispiele:

[1] „Coraz to ciemniéj, wiatr północny chłodzi, / Na dole tuman, a miesiąc wysoko, / Pośród krążącéj czarnych chmur powodzi / We mgle nie całe pokazował oko;“[4]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

Redewendungen:

[1] czarna owca – schwarzes Schaf

[1] czarne złoto – schwarzes Gold

[1] Czarny Kontynent – Afrika

[1] Czarny Ląd – Afrika

[6] czarny charakter – Bösewicht

[8] czarna godzina – schwarze Stunde

Charakteristische Wortkombinationen:

[1] czarne oczy, czarne włosy

[3] czarny chłopiec

[4] czarna dziewczyna, czarny kot

[5] czarna noc

[7] czarna myśl, czarna wizja

[8] czarny okres

Wortbildungen:

[1] pieprz czarny, bażyna czarna, borówka czarna, czarna jagoda, czarna skrzynka, czarna stopa, czarny bez, czarny zwierz, lulek czarny, ospa czarna, proch czarny, topola czarna, wężymord czarny korzeń, zwierzyna czarna

[2] czarna dziura, czarna kawa

[4] bocian czarny, kosoń czarny, niedźwiedź czarny, sosnówka czarna

[6] czarna magia

[7] czarny humor

carno, czarno-biały, czarnobrązowy, czarnobrewy, czarnogłowy, czarnogrzywy, czarnooki, czarność, czarnowidz, czarnowron, czarnoziem, czarnuch

[1, 5–9] PONS Polnisch-Deutsch, Stichwort: „czarny“

[1–9] Słownik Języka Polskiego – PWN: „czarny“

[*] Słownik Ortograficzny – PWN: „czarny“

Quellen:

Czarny