dziecko

Anmerkung zu Zahlwörtern:

Das Substantiv dziecko wird mit Sammelzahlwörtern (dwoje, troje, czworo) verwendet.

Worttrennung:

dziec·ko, Plural: dzie·ci

Aussprache:

IPA: [ˈd͡ʑɛt͡skɔ], Plural: [ˈd͡ʑɛt͡ɕi]

Hörbeispiele:  dziecko ^(Info), Plural: —

Bedeutungen:

[1] heranwachsender Mensch; Kind

[2] Sohn oder Tochter unabhängig vom Alter; Kind

[3] nur im Vokativ: vertrauliche Anrede an eine erwachsene Person; Kind

[4] nicht ausgewachsenes Tier; Junges, Jungtier

[5] übertragen: Werk/Arbeit von jemandem; Kind

Herkunft:

der Singular ist ein seit dem 15. Jahrhundert bezeugtes Erbwort aus dem urslawischen *dětь, abgeleitet mit dem pejorativen *-ьsko; etymologisch verwandt mit niedersorbisch źiśko ^→ dsb, obersorbisch dźećko ^→ hsb, tschechisch děcko ^→ cs und slowakisch decko ^→ sk[1][2]

der Plural ist ein seit dem 14. Jahrhundert bezeugtes Erbwort aus dem urslawischen *děti, das der nachträgliche Plural zu dem Kollektivum *dětь ist, welches seinerseits von dem Verb *dojiti (polnisch doić ^→ pl) „saugen“ abgeleitet ist; somit etymologisch verwandt mit dziatki ^→ pl, dziatwa ^→ pl und dziecię ^→ pl; gemeinslawisches Wort, das etymologisch verwandt ist mit tschechisch děti ^→ cs und russisch дети (deti^☆) ^→ ru[3][4]

Synonyme:

[1] bachor, basałyk, bąk, berbeć, bęben, bękart, brzdąc, dzieciak, dziecię, dziecina, fąfel, gnój, kruszyna, kurzę, maleńki, maluch, mały, pędrak, skrzat, smrodek, szkrab

[1] nach Altersstufe: bobas, niemowlak, niemowlę, niepełnoletni, przedszkolak

[2] je nach Geschlecht: córka, syn

Sinnverwandte Wörter:

[5] wytwór

Gegenwörter:

[1] dorosły

[2] rodzic; matka, ojciec

Verkleinerungsformen:

[1] dzieciaczek

Oberbegriffe:

[1] człowiek

Unterbegriffe:

[1] chłopak, dziewczyna

Beispiele:

[1] Dziecko naszych znajomych jest chore.

Das Kind unserer Bekannten ist krank.

[1] Troje dzieci bawiło się na placu zabaw.

Drei Kinder spielten auf dem Spielplatz.

[1] „Jak mnie dziecko do zdrowia powróciłaś cudem, / (Gdy od płaczącéj matki, pod Twoję opiekę / Ofiarowany, martwą podniosłem powiekę; / I zaraz mogłem pieszo, do Twych świątyń progu / Iść za wrócone życie podziękować Bogu;) / Tak nas powrócisz cudem na Ojczyzny łono.“[5]

[2] „Nie wiedziała ona, że są na ziemi tęsknoty i żale, nie tyczące się ani rodziców, ni dzieci, ni żony, ni majątku, ni domu własnego, i że z takich tęsknot i żalów duchowi ludzkiemu, który zaznał ich raz, uleczyć się najtrudniéj…“[6]

Sie wusste nicht, dass es auf der Welt Sehnsüchte und Klagen gibt, die weder die Eltern, noch die Kinder, weder die Ehefrau, noch das Eigentum, noch das eigene Haus betreffen, und dass es für den menschlichem Geist am schwierigsten ist, sich von solchen Sehnsüchten und Klagen zu heilen, die er einmal kennengelernt hat.

Redewendungen:

[1] wylać dziecko z kąpielą – das Kind mit dem Bade ausschütten

Sprichwörter:

[1] bieda z dziećmi, bieda i bez dzieci

[1] bodajbyś cudze dzieci uczył!

[1] bogatemu diabeł dziecko kołysze, bogateumu to i diabeł dziecko kołysze

[1] dzieci i ryby głosu nie mają

[1] kto ma pszczoły, ten ma miód, kto ma dzieci, ten ma smród

[1] małe dzieci – małe kłopoty, duże dzieci – duże kłopoty – kleine Kinder, kleine Sorgen – große Kinder, große Sorgen

Charakteristische Wortkombinationen:

[1] grzeczne dziecko, małe dziecko, nieznośne dziecko

Wortbildungen:

[1] cudowne dziecko, dom dziecka, dziecko naturalne, dziecko nieślubne, dziecko specjalnej troski, dziecko szczęścia

dziecina

[1] Polnischer Wikipedia-Artikel „dziecko“

[2] Polnischer Wikipedia-Artikel „dziecko (rodzina)“

[1, 2, 5] PONS Polnisch-Deutsch, Stichwort: „dziecko“

[1–5] Słownik Języka Polskiego – PWN: „dziecko“

[*] Słownik Ortograficzny – PWN: „dziecko“

Quellen: