acz

Worttrennung:

acz

Aussprache:

IPA: [at͡ʃ]

Hörbeispiele:  acz ^(Info)

Reime: -at͡ʃ

Bedeutungen:

[1] archaisch, konditional: wenn, falls

[2] veraltet, heute auch gehoben: konzessiv: wenngleich, obwohl, obgleich, obschon, wenn auch, allerdings

[3] archaisch, kausal: da, weil, denn

[4] archaisch, leitet Objektsatz ein: dass

[5] archaisch, adversativ: dahingegen, dagegen, hingegen

[6] archaisch: oder, sei es

[7] archaisch, konsekutiv: folglich, also

Herkunft:

seit dem 14. Jahrhundert bezeugtes Erbwort aus dem urslawischen *ače ‚und dies; schau‘, das seinerseits eine Verstärkung der Partikel/Konjunktion *a (polnisch a ^→ pl) ‚und‘ mit der enklitischen Partikel *če (bulgarisch че (če) ^→ bg und in einigen Adverbien und Konjunktionen wie polnisch lecz ^→ pl) ist, die sich auf die indogermanische Partikel *k^u̯e (lateinisch -que ^→ la, altgriechisch τε (te) ^→ grc, sanskritisch च (ca) ^→ sa) ‚und‘ zurückführen lässt; gemeinslawisches Wort, das etymologisch verwandt ist mit niedersorbisch ac ^→ dsb, obersorbisch hač ^→ hsb, tschechisch ač ^→ cs, slowakisch (dialektal) ači ^→ sk, russisch (dialektal) аче (áče) ^→ ru und ач (ač) ^→ ru, ukrainisch ачей (ačéj) ^→ uk sowie slowenisch ače ^→ sl[1][2][3]

Synonyme:

[1] gdyby, jeśli, jeżeli, kiedy

[2] aczkolwiek, chociaż, choć, jakkolwiek, mimo że/mimo iż, pomimo że/pomimo iż

[3] bo, ponieważ

[4] że

[5] a, natomiast, podczas gdy

[6] albo, bądź, czy

[7] więc

Gegenwörter:

[2] skoro

Beispiele:

[1]

Redewendungen:

[6] acz … acz – entweder … oder

Wortbildungen:

[1] aczby, aczci, aczli

[2] aczkakole, aczkole, aczkoli, aczkolwiek, aczle

Referenzen und weiterführende Informationen:

[2] Słownik Języka Polskiego – PWN: „acz“

[2] Stanisław Dubisz: Uniwersalny słownik języka polskiego. 1. Auflage. Band 1 A–G, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2003, ISBN 83-01-13858-0, Seite 11.

[2] Mirosław Bańko: Inny słownik języka polskiego. 1. Auflage. Band 1 A–Ó, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000, ISBN 83-01-12826-7, Seite 5.

[2] Halina Zgółkowa: Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny. Band 1 a – amyloza, Wydawnictwo „Kurpisz“, Poznań 1994, ISBN 83-86600-22-5, Seite 38.

[2] Mieczysław Szymczak: Słownik języka polskiego. 1., integrierte Auflage. Band 1 A–K, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1995, ISBN 83-01-11835-0 (Diese Auflage umfasst die ursprünglich 7. Auflage von 1992 mit dem nun integrierten Supplement von Zygmunt Saloni.), Seite 7.

[2] Słownik Języka Polskiego pod redakcją Witolda Doroszewskiego: „acz“

[2] Witold Doroszewski: Słownik języka polskiego. Band 1–11, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1997, ISBN 83-01-12321-4 (elektronischer Reprint; Erstdruck 1958–1969) „acz“

[1, 2] Jan Karłowicz, Adam Kryński, Władysław Niedźwiedzki: Słownik języka polskiego. Band 1 A–G, Warszawa 1900 (Digitalisat), Seite 6.

[2] Aleksander Zdanowicz et. al.: Słownik języka polskiego. Obejmujący: oprócz zbioru właściwie polskich, znaczną liczbę wyrazów z obcych języków polskiemu przyswojonych: nomenklatury tak dawne, jak też nowo w użycie wprowadzone różnych nauk, umiejętności, sztuk i rzemiosł: nazwania monet, miar i wag główniejszych krajów i prowincji; mitologję plemion słowiańskich i innych ważniejszych, tudzież oddzielną tablicę słów polskich nieforemnych z ich odmianą. Część I: A–O, Wilno 1861 (Digitalisat), Seite 6.

[2] Samuel Bogumił Linde: Słownik języka polskiego. Band 1, Teil 1 (Volumen I) A–F, Drukarnia XX. Piiarów, Warszawa 1807, „acz“

[1–7] Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk (Herausgeber): Słownik polszczyzny XVI wieku. Tom I: A–Bany, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław/Warszawa/Kraków 1966 (Digitalisat), Seite 65–75.

[1–4] Polska Akademia Nauk (Herausgeber): Słownik staropolski. Tom I, Zeszyt 1: A–Ażeć, Warszawa 1953 (Digitalisat), Seite 15–17.

[*] Słownik Ortograficzny – PWN: „acz“

Quellen:

Worttrennung:

acz

Aussprache:

IPA: [at͡ʃ]

Hörbeispiele:  acz ^(Info)

Reime: -at͡ʃ

Bedeutungen:

[1] archaisch, leitet einen direkten Fragesatz ein: etwa

[2] archaisch, leitet einen indirekten Fragesatz ein: ob

[3] archaisch: sogar, gerade

[4] archaisch, einschränkend: zumindest

[5] archaisch, leitet einen Wunschsatz ein:

Synonyme:

[1] czy, czyż

[2] czy

[3] nawet, wnet, właśnie

[4] bodaj, przynajmniej

[5] niech, niechaj

Beispiele:

[1]

Wortbildungen:

[1] aczżeż

[2] aczle

Referenzen und weiterführende Informationen:

[1, 2] Jan Karłowicz, Adam Kryński, Władysław Niedźwiedzki: Słownik języka polskiego. Band 1 A–G, Warszawa 1900 (Digitalisat), Seite 6.

[2, 4] Aleksander Zdanowicz et. al.: Słownik języka polskiego. Obejmujący: oprócz zbioru właściwie polskich, znaczną liczbę wyrazów z obcych języków polskiemu przyswojonych: nomenklatury tak dawne, jak też nowo w użycie wprowadzone różnych nauk, umiejętności, sztuk i rzemiosł: nazwania monet, miar i wag główniejszych krajów i prowincji; mitologję plemion słowiańskich i innych ważniejszych, tudzież oddzielną tablicę słów polskich nieforemnych z ich odmianą. Część I: A–O, Wilno 1861 (Digitalisat), Seite 6.

[1, 2] Samuel Bogumił Linde: Słownik języka polskiego. Band 1, Teil 1 (Volumen I) A–F, Drukarnia XX. Piiarów, Warszawa 1807, „acz“

[1–5] Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk (Herausgeber): Słownik polszczyzny XVI wieku. Tom I: A–Bany, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław/Warszawa/Kraków 1966 (Digitalisat), Seite 75–76.

[1, 2] Polska Akademia Nauk (Herausgeber): Słownik staropolski. Tom I, Zeszyt 1: A–Ażeć, Warszawa 1953 (Digitalisat), Seite 17–18.

[*] Słownik Ortograficzny – PWN: „acz“